KAIXO, EGUN ON!!!
Guk Tania, Anyi eta Olatz gara. Blog honetan Erromatar familiari buruzko ohiturei eta guk sortutako familia Erromatar bati buruz hitz egingo dizuegu. Gure familia Constantinoplan bizi da eta aita, ama, bi seme-alabak eta bi esklabuek osatzen dute.

ERROMATAR EZKONTZAK

Antzinako Erroman ezkontzak egiten ziren seme-alabak izateko.

Haien betebeharrak:

1.- Conumbium: ezkontzeko dokumentuak ziren (bakarrik erromatarrei ematen zizkieten).
2.- Gutxieneko adina ezkontzeko: mutilak 14 urte eta neskak 12 urte izan behar zituzten.

Erromatar ezkontza motak:

1.- Comfarreatio: ezkontzeko modurik zaharrena eta bertan goi mailako biztanleek hartzen zuten parte.
2.- Cooemptio: Erosketa antzeko bat da, emakumearen senarrak beste gizon bati kobrezko txanpon batengatik saltzen zion emaztea. 
3.- Usus: Bazegoen ezkontza mota bat ez zuela behar ospakizunik, hau “usus” deitzen zen. Urte bat eman behar zenuen mutilarekin bizitzen eta ezkonduta egongo zinen.
4.- Ius connubium: Neskak beste behar batzuk ere zituen, haren sabela mutilarena zen eta bertan bere umeak jarriko zituen. Erromatar baten lagun batek ume baten beharra bazuen, honek bere emaztea utzi eta bertan bere umeak izango zituen. Umea ateratzen zenean, emakumea bere senarrarekin itzultzen zen.

Errituak:

1.- Egun hautaketa: Errepublika garaian, bazeuden garai batzuk non ezkontzak ez zeuden gomendatuak.Txarto ikusita zegoenez erromako jai-egunetan ezkontzea, senideak ezkontzara joan ordez, jaiak ospatzera joango zirelako.Ezkontzeko egunak, gehienenetan ekaineko lehenengo bi aste artean ospatzen zen.

2.- Janzkera: Emazteak, hasieran erabiltzen zituzten togak eta gero tunika zuzen zuri bat janzten zituzten, lurreraino heltzen zena. Gerrian, gerriko bat jartzen zen korapilo berezi batekin. Korapilo hau senarrak askatu behar zuen dibortzioaren kasuan. Emazteak, sei trentza lotzen zituen buruan, artilezko zinta batekin. Burua, ezkontza-belo laranja batekin estaltzen zuen. Beloaren gainean koro bat jartzen zen. Erabiltzen ziren zapatak beloaren kolore berdinekoak ziren.

3.- Eskakizunak: Familiako gela batean batzen ziren, han mutilak Burdinezko eraztuna jartzen zion neska-lagunari hatz nagian. Antzinako Erroman, behatz honek bihotzarekin nerbio baten bidez komunikatuta zegoela pentsatzen zuten.

Dibortzioak:

Erromatar dibortzioa oso sinplea zen. Senarra txarto jaikitzen bazen edo humore txarraz bazegoen dibortziatzeko eskubidea zuen, orduan emaztea etxetik joaten zen eta seme-alabak aitarekin geratzen ziren. Bitako bat antzua bazen emakumearen errua zen eta senarra dibortzioa egiten zuen. Emakumearentzat ere erraza zen banatzea, baina gero bere erreputazioa geratzen zen. Dibortzioa erraza zen, emakumea hiru gau etzetik kanpo ematen bazituen dibortziatuak kontsideratzen ziren.

Titus vir Romanus est. Mania femina Romana est. Lucius est puer Romanus. Syra est puella Romana.

Lucius non vir, sed puer est.Viri sunt Titus et Appus. Mania et Servia sunt feminae.Estne femina Syra? Non femina, sed parva puella est Syra.

Titus, Mania, Lucius, Syra, Servia, Appius sunt familia Romana. Titus pater est. Mania est mater. Titus pater Lucii et Syrae est. Mania est mater Lucii et Syrae. Lucius filius Titii est. Lucius filius Maniae est Syra est filia Titii et Maniae sunt.

Estne Appius filius Titii? Appius est servus Titii. Titus dominus Appii est. Titus dominus servi est.

Estne Servia filia Maniae? Servia non est filia Maniae, Servia ancilla Maniae est. Mania domina serviae est.

Titii familia in Constantinopla habitat. Constantinopla in Imperium Romanum est. Estne Constantinopla in Gallia? Non, Constantinopla in Gallia non est, sed in Roma est.

PATER FAMILIAREN BOTEREA

Etxeko kide guztien titular legala zen. Bera lana egiten zuen etxea mantentzeko eta beharrezkoa bazen armekin defendatzen zuen etxea, eta horregatik familiaren kide inportanteena zen.

Familiaren autoritate handiena zen, eta familiako gainerako kide guztiek bere erbakiak eta aginduak bete behar zituzten.

ESKLABOAK

Nahiz eta Antzinaroan esklabotza ia gizarte guztietan agertu, inon ez zuen lortu Erromatar Inperioan adinako garrantzirik eta hedapenik. Esklaboak gizartearen oinarrian zeuden, baina gizartetik kanpo. Edozein familiak zituen esklaboak, bat edo beste etxe apaletan, eta ehunka edo milaka latifundio handietan. Jabearen ondasuntzat hartzen ziren, etxea, gurdia edota zakurrak bezalaxe. Esklaboei ez zitzaien inolako eskubiderik zor, erosi eta saldu egin zitezkeen, eta jabeak esklaboa hiltzeko eskubidea ere bazuen, hori ez baitzen hilketatzat jotzen. Esklaboa hiltzea zakur bat akabatzearen pareko ekintza zen.

SCAENA PRIMA

Personae: Titus (pater), Lucius (mater), Syra (puella), Mania (puer)

Syra plorat: "uhuhu!" Syra laeta non est.
Lucius vocat: "Mater! Syra est plorat"
Mania venir.
Mania Syra interrogat: "Cur plorat?"
Syra respondet: "Pater me pulsat."
Mania pater vocat: "Titus, ti-tus!
Titus eam not audit neque venit. Lucius videt pater qui dormit.
Lucius pater vocat: "Pater, mater te vocat."
Pater venit.
Mania Titum interrogat: "Cur tu Syram pulsat?"
Titus respondet: "Quia Syra cantat."

SCAENA SECUNDA

Personae: Titus, Lucius, Syra, Mania, Servia et Appius.

Titus, Lucius et Syra dicunt: "Ubi est mater?"

Lucius respondet: "Mater in Constantinopla est."

Titus: "Mater non est in Constantinopla, sed in Graecia."

Puella parva interrogat: "Ubi est ancilla?"

Titus respondet: "Servia in oceanum est."

Syra plorat: "uhuhu!"

ERROMATARREN GARAIAN GIZARTE ESKLABISTA ZEGOEN:

- Ez zuten pertsonak bezala hartzen.
- Saldu eta erosten zituzten.
- Ez zuten eskubiderik.
- Ezin ziren ezkondu.
- Haien seme-alabak esklaboak ere bihurtzen ziren.
-Esklaboak lortzeko gerrak egiten ziren edo zorrak izateagatik ere esklabo bihurtzen ziren.
- Jabeak hiltzerakoan, testamentuan pertsona aske izateko eskubidea ematen bazieten Liberto izatera pasatzen ziren.
- Esklaboak jabea hiltzen bazuen, jabearen esklabo guztiak hiltzeko agintzen zuen legeak.
- Emakumeek umeak zaindu, etxeko lanak egin edo prostituta gisa erabiltzen ziren.

Zelakoa zen esklabuen bizitza? Esklabuen zereginak?

Oso bizitza gogorra zeukaten. Beren zereginen barruan hauek zeuden:

• Nekazaritza eremuetan lan egiten zuten.
• Meategietan eta eraikuntzan lan gogorrenak egiten zituzten.
• Etxeko lanez arduratzen ziren.

Gizonen eta emakumeen arteko ezberdintasunak.

GIZONAK:

• Lan fisikoki gogorrenak egiten zituzten. Adibidez: harriak jaso.
• Etxetik kanpo lan egiten zuten.
• Gladiadore bezala entrenatzen zituzten.

         EMAKUMEAK:

• Etxekolanak egiten zituzten. Adibidez: janaria prestatu, etxea garbitu...
• Prostituta bezala erabiltzen zituzten.
• Jabeen nahiak asetzen zituzten.

Zelan lortzen zituzten esklabuak?

Esklaboak diruarekin erosten zituzten. Beste kontinenteetatik ekartzen zituzten; adibidez, Afrikatik. Batzuetan gerren bitartez lortzen zituzten. Erosten eta saltzen zituzten.

Esklabuek askatasuna lor zezaketen? Liberto.Nolakoa zen euren bizitza gero?

Bai. Esklabo bati askatasuna ematen ziotenean Liberto bihurtzen zen. 

Hiru moduz lortu zezaketen askatasuna:

1. Jabeak hiltzen zenean testamentuan idatzita uzten zuen esklaboa aske geratzea.
2. Esklabo batzuk jabeei askatasuna erosten zieten.

Ez ziren guztiz aske geratzen, bere lehenengo jabearekin lotura batzuk mantentzen zituzten.